Japanse theeceremonie Chanoyu

Chanoyu is een mediatief ritueel, ook wel chado of weg van de thee genoemd. Chanoyu betekent heet water voor thee. Door het uitvoeren van diverse rituele handelingen van de theebereiding kan verlichting bereikt worden. Volgens voorgeschreven bewegingen en met gebruik van specifiek serviesgoed en attributen wordt tijdens de Japanse Theeceremonie Chanoyu eenvoudige en zuivere groene poederthee – matcha – gemaakt. 

Japanse theeceremonie; informeel en formeel

Eigenlijk zijn er twee soorten ceremonies; informeel (chakai) en de formele (chaji). 

Tijdens de informele ceremonie wordt vaak dunne matcha (usucha) geserveerd met wat snoepgoed, ook wel wagashi genoemd. Deze Japanse snoepjes worden gemaakt van rijstebloem, suiker en adzukibonenpasta.

Tijdens de formele ceremonie wordt dikke matcha (koicha) geserveerd en vaak samenmet een uitgebreide vier gangen maaltijd of kaiseki. 

De Chanoyu ceremonie was oorspronkelijk een ceremonie van zenboedhisten en werd door theemeester Sen no Rikyu in de zestiende eeuw verfijnd. De theeceremonie praktijken worden over heel de wereld onderwezen. 

Japanse theeceremonie Chanoyu - de stappen

We geven je een korte introductie van enkele stappen in de Chanoyu ceremonie. 

1.    Eerst wordt de fukusa gevouwen. Dit is een vierkanten zijden doek waarmee alle attributen worden schoongeveegd en gezuiverd. Dit doek moet op een speciale manier gevouwen worden; eerst worden twee tegenovergestelde punten vastgepakt, daarna maken ze een vouw tot ongeveer een derde naar beneden vanaf de lange kant. Daarna wordt het doek in de andere richting in drieën gevouwen, eerst in de lengte dubbelgevouwen en daarna nog een keer. De twee uiteinden worden daarna in elkaar gevouwen en over het attribuut gelegd om het vervolgens te zuiveren. Alle attributen worden gezuiverd.

2.    Uit de ketel, ook wel kama genoemd, wordt met een schep water gehaald en in de kom (chawan genaamd) geschonken. 

3.    De chasen (de garde) wordt gecontroleerd op gebroken tanden of slijtageplekken en daarna wordt deze in de kom geplaats en langzaam rond gedraaid. Het water wordt als het ware kort geklopt. De garde wordt zacht, warm en nat en wordt dan verwijderd uit de kom. 

4.    Het warme water wordt in de chawan (het kommetje) rondgedraaid en daarna in de kensui geschonken. De kensui is het afvalkommetje. Dit moet ongemerkt gebeuren. Daarna wordt de kom (chawan) gedroogd met een chakin (dit is een witte doek).

5.    In de chawan wordt matcha gedaan. Hiervoor wordt een chashaku gebruikt. Dit is een lange dunne lepel welke vaak van bamboe gemaakt is. 

6.    Uit de kama (ketel) wordt water geschept in de chawan. Eerst wordt de thee langzaam geklopt, daarna stevig totdat er een schuim ontstaat.

7.    De kom wordt nu in de hand van de gastvrouw geplaatst, de kom wordt daarna zo gedraaid dat de mooist versierde kant van de kom zichtbaar is aan de gast. De gastvrouw presenteert de thee aan de gast en buigt dan. De gastvrouw zit al deze tijd geknield. 

8.    Zodra de gast de kom heeft draait de gast de mooist versierde kant van de kom richting de gastvrouw. De gast drinkt dan drie slokken waarbij bij de laatste slok geslurpt mag worden. Daarmee laat je als gast aan de gastvrouw zien dat de gast geniet van de thee en dat de thee van hoge kwaliteit is. Als de kom leeg is geeft de gast deze terug aan de gastvrouw.